بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی

Authors

وحید صادقی

abstract

بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی     وحید صادقی [1]   تاریخ دریافت: 20/1/90   تاریخ تصویب: 18/10/90     چکیده   در بیشتر پژوهش‏های انجام­شده دربارۀ تکیۀ واژگانی در زبان فارسی، تغییر‏های آوایی ناشی از جا‏به‏جایی محل تکیه در محیط دارای تکیۀ زیر‏و‏بمی بررسی شده و به همین سبب، f0 مهم‏ترین هم‏بستۀ آوایی تکیۀ واژگانی در‏نظر گرفته شده است؛ در ‏ حالی که f0 هم‏بستۀ آوایی تکیۀ زیر‏و‏بمی است؛ نه تکیۀ واژگانی؛ به­علاوه، در پژوهش‏های­ انجام­شده، میزان اعتبار عوامل دیگر از‏جمله تغییر شدت انرژی و دیرش، به‏عنوان هم‏بسته­های محتمل تکیۀ واژگانی آزموده نشده است. در این مقاله، هم‏بسته­های آوایی تکیۀ واژگانی را در زبان فارسی، در دو بافت نوایی متفاوت بررسی کرده‏ایم: یکی بافت دارای تکیۀ زیر‏و‏بمی و دیگری بافت بدون تکیۀ زیر‏و‏بمی؛ بدین منظور، یک آزمایش تولیدی انجام دادیم و در آن، دیرش هجا، شدت انرژی کل، شدت انرژی بسامد‏های بیش‏از پانصد هرتز و بسامد سازه­ها (به‏عنوان هم‏بسته‏های کیفیت واکه)، واکه­های تکیه­بر و بدون تکیه در جفت­واژه­های تکیه­ای زبان فارسی و معادل بی­معنی آن‏ها را با یکدیگر مقایسه کرده‏ایم. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که تغییر بسامد سازه­ها و همچنین تغییر شدت انرژی طیف بسامدی، چه در همۀ نواحی بسامدی و‏چه در نواحی بسامدی میانی و بالا، تابعی از تغییر زیر‏و‏بمی است و به همین دلیل، این عوامل، هم‏بسته­های تولیدی- صوت­شناختی برای تکیۀ زیر‏و‏بمی به‏شمار می‏روند؛ نه تکیۀ واژگانی؛ در‏مقابل، دیرش هجا در هر‏دو بافت نوایی، هجا‏های تکیه­بر را از هجا‏های بدون تکیه متمایز می­کند و بدین ترتیب، این عامل، مستقل از تغییر در زیر‏و‏بمی، معتبر‏ترین نشانۀ تولیدی- صوت­شناختی برای تکیۀ واژگانی فارسی به‏شمار می‏رود.     واژه‏های کلیدی: تکیۀ واژگانی، تکیۀ زیر‏و‏بمی، شدت انرژی کل، هم‏بسته­های تولیدی- صوت‏شناختی، محرک هدف.   1. استادیار دانشگاه بین‏المللی امام خمینی [email protected]   این پژوهش با استفاده از اعتبار پژوهشی دانشگاه بین‏المللی امام خمینی با شمارۀ حمایت 92- 386002 حمایت شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مطالعه توسعه آوایی و واژگانی کودکی فارسی زبان

تحقیق حاضر به توصیف و تحلیل توسعه آوایی و واژگانی کودکی می پردازد که زبان فارسی را به عنوان زبان اول خود فرا می گیرد. تولید زبانی این کودک در مرحله تک واژگانی- که بطور عمده شامل تولید کلمات تنها می باشد- به مدت هفت ماه از ابتدای 16 تا 23 ماهگی وی مورد مشاهده ، ثبت ، و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. هدف از اجرای این تحقیق بررسی این موضوع می باشد که آیا یافته های  مطالعات مربوط به توسعه آوایی و وا...

full text

بررسی نامه‌های فارسی رشید وطواط (لایه‌های آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی)

رشید وطواط، ازجمله شاعران و نویسندگان نامدار سدۀ ششم به شمار می‌آید و نامه‌های فارسی او، که از درخشان‌ترین نمونه‌های نثر منشیانه در میان متون منثور این دوره، محسوب می شود، چنان  برجسته است که در شناخت سبک فردی نویسنده و سبک منشیانۀ این دوره، از اعتبار و اهمیتی ویژه برخوردار است. وی در این اثر، با استفاده از لغات غریب، تشبیهات و استعارات زیبا و هماهنگی شکل و محتوا و رعایت نظم جملات، ساختاری ...

full text

نگاهی به پایه، تکیۀ دومین و تکیۀ متناوب در زبان فارسی

در این مقاله به بررسی سه مفهوم «پایه»، «تکیۀ دومین» و «تکیۀ متناوب» در نظریه‌های واج‌شناسیِ نوایی می‌پردازیم. این سه مفهوم، در بررسی‌های آواشناختی و واج‌شناختی در زبان فارسی، عمدتاً نادیده گرفته شده‌اند. مشخص‌کردنِ حدود و مرزهای پایه در هر زبان، بر اساس تکیۀ آن زبان صورت می‌گیرد و بنابراین به حوزۀ واحدهای زبرزنجیری و، به طور مشخص، به قلمرو واج‌شناسیِ نوایی مربوط می‌شود. در واقع پیش‌نیازِ مشخص‌کردنِ م...

full text

تحلیل واژگانی افعال زبان فارسی

دستور زبان نویسان و پژوهشگران زبان و ادب فارسی تمام افعال این زبان را بی قاعده فرض نموده ومعتقدند که هر فعل در زبان فارسی دو ریشه یا ماده دارد : ریشه گذشته و ریشه حال .صیغه هایی که برگذشته دلالت دارند ‘از ریشه گذشته و صیغه هایی که بر حال و آینده دلالت دارند ‘از ریشه حال مشتق می شوند . مقاله حاضر‘کوششی است برای اثبات این امر که تعداد قابل توجهی از افعال زبان فارسی ‘ همانند افعال زبان انگلیسی با...

full text

بررسی نقش قافیه در تحولات آوایی زبان فارسی

هدف این مقاله بررسی نقش انواع قافیه‌ در سیر دگرگونی‌های آوایی و تلفظ واژگان در زبان فارسی است. بدین منظور، به اشعار شاعران فارسی از قرن چهارم تا قرن هشتم و به‌بیانی دورۀ رشد و تکوین زبان فارسی پرداخته شده است. قافیه همواره از ارکان مهم و کلیدی شعر فارسی بوده است. شاعران نیز پیوسته به قافیه اندیشیده‌اند و چنانکه از برخی نقد و نظرها و آثار منتقدان بلاغت پیداست، سرودن شعر با قافیۀ دشوار را نشان مه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
زبان پژوهی

Publisher: دانشگاه الزهرا

ISSN 8002-3388

volume 5

issue 9 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023